فن شناسی و آسیب شناسی تابلوهای سوخت معرق چرم

هنر سوخت عبارت است از ساخت و تهیّه جلد کتاب، تابلو، درب و غیره با قطعات چرم و قرار گیری آنها در کنار هم بر روی زیرساختی که می تواند مقوّا و امثال آن باشد.آغاز این هنر در ایران تقریباً، از زمان تیموریان و به صورت کاربرد آن در جلد کتب و نسخ خطی بود وگاهی تزئینات روی جلد به قدری فاخر بودکه دیگر صرفاً نقش پوشش و محافظ کتاب را نداشت بلکه خود چندان ارزشمند بود که نام تابلوی سوخت به خود گرفت. نظر به آنکه پرداختن به این هنر مستلزم صرف وقت و هزینه گزافی ست در زمان معاصر معدود کسانی را می توان یافت که در این زمینه فعّالیت کنند، بنابراین برای حفاظت و نگهداری آثاری که در حال حاضر در موزه ها و مجموعه های شخصی نگهداری می شود، در صورت امکان می بایست اقدامات درست علمی و مرمتی به کار گرفته شود و همین نکته می تواند یکی از ضرورت های پژوهش حاضر باشد. از این رو هدف از این تحقیق، ارائ? راهکارهای کاربردیِ حفاظتی مبتنی بر مطالعات علمی- آزمایشگاهی ست، برای رسیدن به این هدف در مرحل? اوّل اقدام به شناختِ دقیقِ فنون و مواد به کار رفته در این آثار شد تا بتوان به چگونگی عملکرد این مواد در برابر عوامل آسیب زا دست یافت، سپس، با استفاده از بررسی نمونه های آزمایشگاهی در طی روند پیرسازی سعی شد به تاثیرات عواملِی مثل نور، حرارت و رطوبت، به صورت موردی بر روی زیرساخت (مقوّا)، بوم (چرم) و فن لایه چینی در این آثار پرداخته شود. از جمل? آزمایش ها می توان به شناسایی الیاف زیرساخت به روش میکروسکوپی، مشاهده تغییرات ساختار چرم در اثر حرارت به وسیله sem، میزان تاثیر نور uv در رنگ پریدگی چرم و بررسی میزان تاثیر تنش های خمشی و کششی زیرساخت روی مقاومت لایه چینی ها اشاره کرد. نتایج حاصل از این مطالعات نشان داد که نوع خمیر مقوّا در ماندگاری و استحکام لای? زیرساخت تاثیر گذار است و عاملی که باعث رنگ پریدگی در لایه بوم (چرم) می شود طول موج نور و نوع مواد مورد استفاده در رنگرزی آن است و نیز انجام عمل ضرب (پرس نقش) باعث خشکی و شکنندگی ساختار چرم می شود. آسیب در لایه چینی ها علاوه بر نوسانات دما و رطوبت، متاثر از تنش های وارده در اثر خمش و کشش لایه زیرساخت بوده و ترکیبات مورد استفاده در ساخت لایه چینی ها نیز از عوامل ایجاد ترک در این بخش از تابلوهای سوخت است. در نهایت به صورت اجمالی راهکارهایی دربار? اصلاح نحوه برخورد و شرایط نگهداری برای کاهش تاثیرات عوامل آسیب زا روی این آثار ارائه شد.